[Cảnh báo] Nhận biết video AI deepfake để tránh bị lừa đảo

Khi trí tuệ nhân tạo ngày càng tinh vi, khả năng tạo ra những video như thật không còn là điều xa vời. Deepfake đang trở thành công cụ nguy hiểm trong tay những kẻ xấu. Vậy làm sao để nhận biết video do AI tạo? Hãy cùng Phần mềm MKT 0 đồng tìm hiểu qua bài viết dưới đây

I. Vì sao phải cảnh giác với các video do AI tạo?

Nếu không cảnh giác với các video AI, bạn hoàn toàn có thể bị lừa mất tiền oan chỉ vì một đoạn clip trông “rất thật”.

AI hiện nay có thể tạo video AI từ ảnh giống người thật đến mức đáng sợ: từ khuôn mặt, giọng nói, khẩu hình cho đến cử chỉ, biểu cảm. Những công nghệ như deepfake, GAN, voice clone, Kling AI đang bị lợi dụng để:

• Giả mạo giám đốc yêu cầu nhân viên chuyển tiền
• Dựng lời phát biểu giả mạo để phá hoại uy tín cá nhân
• Review sản phẩm kém chất lượng bằng avatar ảo
• Tung tin giả, thao túng cảm xúc người xem trên mạng xã hội

Chỉ cần bạn tin vào một video sai lệch có thể dẫn đến mất tiền, tổn thất danh tiếng, hoặc trở thành nạn nhân lan truyền tin giả.

II. Cảnh giác với những chiêu trò lừa đảo bằng video AI

Bạn có thể gặp một số kiểu lừa đảo phổ biến bằng video AI deepfake như sau:

• Giả mạo sếp công ty yêu cầu chuyển khoản gấp như: Gửi video “giả sếp” yêu cầu nhân viên chuyển tiền nội bộ.
• Mạo danh người nổi tiếng kêu gọi quyên góp như: Dựng video giả để xin tiền từ thiện qua tài khoản cá nhân.
• Review sản phẩm giả bằng avatar AI như: Dùng người ảo để quảng bá sản phẩm không rõ nguồn gốc nhằm tạo niềm tin giả.
• Giả livestream chuyên gia đầu tư tặng quà như: Dựng video deepfake mạo danh chuyên gia dụ người xem chuyển tiền để “nhận thưởng”.
• Bôi nhọ cá nhân bằng phát ngôn phản cảm như: Dựng video giả để mạo danh ai đó nói sai lệch hoặc xuất hiện trong tình huống nhạy cảm.
• Giả bạn bè, người thân xin hỗ trợ khẩn cấp như: Gửi video deepfake nhờ chuyển tiền vì lý do “tai nạn”, “bị giữ đồ” hoặc “có việc gấp”.

 

III. Top 6 cách nhận biết video do AI tạo (deepfake)

Bạn không cần là chuyên gia kỹ thuật để phát hiện deepfake, chỉ cần tinh ý một chút, bạn có thể nhận ra những chi tiết “không thật” mà AI không mô phỏng được chính xác.

1. Khẩu hình miệng không khớp với lời nói

Đây là lỗi thường thấy ở các video AI nói tiếng Việt. Khi nhân vật nói chuyện, khẩu hình thường không đồng bộ với âm thanh phát ra.

• Miệng cử động chậm hơn hoặc không đúng với nội dung đang nói
• Dễ nhận thấy khi phát âm các từ phức hoặc tốc độ nói nhanh
• Càng tua chậm càng dễ phát hiện ra sự sai lệch

2. Ánh mắt và tần suất chớp mắt bất thường

AI vẫn chưa mô phỏng chính xác được chuyển động mắt và chớp mắt của con người. Đây là một trong những điểm dễ bị lộ nhất.

• Nhân vật trong video thường chớp mắt ít, không đều hoặc quá máy móc
• Ánh mắt bị cố định một chỗ, không có sự tương tác ánh nhìn như người thật
• Mắt trông “vô hồn”, thiếu cảm xúc và thiếu phản xạ tự nhiên

3. Biểu cảm khuôn mặt cứng và thiếu cảm xúc

Dù AI có thể dựng lại gương mặt rất giống, nhưng phần cảm xúc thì thường bị “đơ”, không có sự lan tỏa trên toàn khuôn mặt.

• Cười nhưng mắt không híp, trán và má không co giãn
• Gương mặt thường giữ một biểu cảm trong thời gian dài
• Khi nói chuyện, nhân vật trông như đang đọc văn bản chứ không có cảm xúc thật

4. Ánh sáng và bóng đổ không khớp với môi trường

AI thường xử lý ánh sáng không đúng với thực tế, khiến bối cảnh bị giả, không có thật nếu nhìn kỹ bối cảnh.

• Gương mặt bị chiếu sáng đều, không có vùng sáng – tối rõ ràng
• Không có bóng đổ dưới cằm, tóc hoặc bị bóng sai vị trí
• Khi có ánh sáng từ nhiều hướng, hình ảnh thường bị giả, thiếu chiều sâu

5. Biến dạng nhẹ khi nhân vật quay đầu hoặc cử động

Khi nhân vật trong video chuyển động nhanh, AI dễ để lộ các lỗi về méo hình, mờ viền hoặc glitch nhẹ.

• Tóc, tai hoặc cổ bị méo nhẹ khi nhân vật quay sang hai bên
• Có hiện tượng nhòe hình hoặc sọc viền quanh khuôn mặt
• Một số khung hình bị vỡ nét khi chuyển động đột ngột

 

6. Không rõ nguồn đăng hoặc thiếu thông tin xác thực

Dù nội dung có gây sốc đến đâu, nếu không có nguồn rõ ràng thì bạn nên cảnh giác. Đây là đặc điểm chung của các video AI giả mạo.

• Video bị chia sẻ lại bởi fanpage lạ, tài khoản clone hoặc nhóm không chính thống
• Không có logo, watermark hoặc người phát ngôn cụ thể
• Không thấy xuất hiện trên các kênh truyền thông chính thống

IV. Công cụ giúp bạn kiểm tra video AI giả mạo

Đối với các video AI tinh vi hơn, những dấu hiệu bằng mắt thường có thể không rõ ràng. Khi đó, bạn nên sử dụng các công cụ hỗ trợ để phân tích kỹ hơn. Dưới đây là một số công cụ có thể giúp bạn kiểm tra mức độ giả mạo của video nghi ngờ là do AI tạo:

Tên công cụ	Tính năng chính	Ưu điểm	Phù hợp với ai
Microsoft Video Authenticator	Phân tích khung hình để phát hiện deepfake	Độ chính xác cao, phát triển bởi Microsoft	Người dùng cần kiểm tra video phát ngôn, clip sự kiện
Deepware Scanner	Tải video lên để hệ thống tự động phân tích mức độ deepfake	Giao diện đơn giản, dễ sử dụng, miễn phí	Người dùng phổ thông, kiểm tra video mạng xã hội
Hive Moderation	API kiểm duyệt video, phát hiện nội dung giả mạo và sai phạm	Dành cho doanh nghiệp, xử lý lượng lớn dữ liệu	Nền tảng mạng xã hội, doanh nghiệp truyền thông
Reality Defender	Phát hiện nội dung giả mạo theo thời gian thực	Có thể theo dõi và cảnh báo trực tiếp	Cá nhân, tổ chức muốn kiểm tra livestream hoặc video viral

Kết luận 

Video do AI tạo ngày càng tinh vi và khó phân biệt bằng mắt thường. Nếu không cảnh giác, bạn có thể bị lừa đảo, mất tiền hoặc vô tình lan truyền tin giả. Hãy tỉnh táo trước mỗi video bạn xem, và kiểm tra kỹ trước khi tin hoặc chia sẻ.