Tiếp thị đa cấp là gì? Chi tiết về tiếp thị đa cấp cho doanh nghiệp

Tiếp thị đa cấp là mô hình kinh doanh nổi bật trong những năm gần đây. Vậy tiếp thị đa cấp là gì? Mô hình này hoạt động ra sao, có hợp pháp hay không và đâu là cách nhận biết đa cấp lừa đảo? Hãy cùng Marketing Tool tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

I. Tiếp thị đa cấp là gì?

Tiếp thị đa cấp (Multi-Level Marketing, MLM) là mô hình kinh doanh theo mạng lưới, trong đó người tham gia vừa bán sản phẩm/dịch vụ trực tiếp đến tay người tiêu dùng, vừa có thể tuyển dụng thêm người mới vào hệ thống phân phối để mở rộng mạng lưới kinh doanh.

Trong mô hình này, doanh nghiệp không sử dụng hệ thống phân phối truyền thống như cửa hàng, đại lý hay sàn thương mại điện tử mà thay vào đó là sử dụng các nhà phân phối độc lập (đại diện bán hàng) như cộng tác viên, tư vấn viên để thuyết phục khách hàng mua sản phẩm.

Thu nhập của người tham gia tiếp thị đa cấp đến từ hoa hồng từ doanh số bán hàng cá nhân và hoa hồng từ doanh số bán hàng của những người được họ tuyển dụng (gọi là tuyến dưới, hay downline).

II. Ưu nhược điểm của mô hình tiếp thị đa cấp

Tiếp thị đa cấp mở ra nhiều cơ hội thu nhập cho cá nhân và tối ưu chi phí phân phối cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ ràng, mô hình này cũng tồn tại không ít rủi ro nếu áp dụng sai cách hoặc bị biến tướng. Vậy lợi ích và rủi ro của tiếp thị đa cấp là gì? Dưới đây là cái nhìn khách quan về ưu và nhược điểm của mô hình tiếp thị đa cấp.

1. Đối với doanh nghiệp

Không giống như các mô hình kinh doanh truyền thống đòi hỏi vốn lớn, mô hình tiếp thị đa cấp mang lại rất nhiều lợi ích cho doanh nghiệp. Nhưng bên cạnh đó cũng là những rủi ro thương hiệu khó tránh khỏi. Cụ thể:

Ưu điểm: 

• Tiết kiệm chi phí vận hành: Không cần chi quá nhiều cho marketing, kho bãi, nhân sự bán hàng.
• Tăng độ phủ sản phẩm nhanh chóng: Sản phẩm dễ dàng tiếp cận người dùng thông qua mạng lưới bán hàng rộng khắp.
• Tập trung phát triển sản phẩm: Nguồn lực có thể dồn vào R&D (nghiên cứu và phát triển sản phẩm) thay vì duy trì bộ máy bán hàng truyền thống.

Nhược điểm:

• Khó kiểm soát chất lượng truyền thông: Cộng tác viên hoạt động độc lập dễ đưa sai thông tin hoặc gây hiểu nhầm về sản phẩm.
• Rủi ro thương hiệu: Nếu mạng lưới vi phạm quy định hoặc bị bóc phốt, hình ảnh công ty sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
• Phụ thuộc vào hiệu quả hệ thống: Doanh thu phụ thuộc vào sự gắn bó và năng lực đội ngũ phân phối

2. Đối với người tham gia tiếp thị đa cấp

Từ góc nhìn cá nhân, mô hình tiếp thị đa cấp mang lại nhiều cơ hội nâng cao thu nhập. Tuy nhiên, không phải ai cũng đạt được thành công như kỳ vọng. Dưới đây là những ưu và nhược điểm người tham gia cần cân nhắc kỹ trước khi bắt đầu.

Ưu điểm:

• Tự do về thời gian và hình thức làm việc: Có thể làm tại nhà, online hoặc bán thời gian.
• Cơ hội gia tăng thu nhập không giới hạn: Thu nhập sẽ dựa theo % hoa hồng nên bán hàng càng nhiều và giới thiệu càng nhiều người tham gia thì thu nhập càng cao.
• Phát triển bản thân: Học được kỹ năng bán hàng, giao tiếp, xây dựng thương hiệu cá nhân.

Nhược điểm:

• Thu nhập không ổn định: Cần rất nhiều thời gian và sự kiên trì để đạt được mức thu nhập mong muốn và duy trì mức thu nhập đó.
• Tỷ lệ cạnh tranh cao, dễ bỏ cuộc: Đa phần người tham gia thường bỏ cuộc sau một thời gian ngắn vì không thấy hiệu quả rõ rệt.
• Áp lực tuyển dụng: Để đạt mốc hoa hồng cao hơn, người tham gia phải liên tục mở rộng mạng lưới. Việc thuyết phục người mới tham gia không hề đơn giản và dễ tạo áp lực lớn.
• Rủi ro bị lôi kéo vào đa cấp lừa đảo: Nhiều người dễ bị hấp dẫn bởi những lời hứa hẹn về thu nhập cao mà sa vào mô hình kinh doanh đa cấp bất hợp pháp.

Xem thêm:

• TOP 10 Sai lầm Marketing 90% doanh nghiệp đều mắc phải
• Loyalty là gì? Top 7 mô hình Loyalty giữ chân khách hàng trong kinh doanh

III. Cách hoạt động của tiếp thị đa cấp

Mô hình tiếp thị đa cấp (MLM) hoạt động dựa trên nguyên tắc phân phối theo tầng, trong đó người tham gia không chỉ kiếm tiền từ việc bán sản phẩm/dịch vụ mà còn từ mạng lưới mà họ xây dựng. Cụ thể, cách hoạt động của tiếp thị đa cấp gồm các bước chính sau:

1. Doanh nghiệp thiết lập hệ thống và chính sách hoa hồng

Đầu tiên, các công ty MLM xây dựng sản phẩm, dịch vụ và kế hoạch tiếp thị đa cấp với chính sách hoa hồng gồm:

• Hoa hồng trực tiếp từ doanh số bán hàng cá nhân.
• Hoa hồng gián tiếp từ doanh số của tuyến dưới (downline) do người tham gia tuyển dụng.

2. Tuyển dụng nhà phân phối, cộng tác viên

Người mới thường được tuyển dụng bởi chính công ty hoặc bởi một người đã tham gia trước. Sau khi thảo luận và ký hợp đồng, bạn trở thành cộng tác viên kinh doanh (hoặc nhà phân phối độc lập) và được quyền bán sản phẩm/dịch vụ cho người tiêu dùng. Bao gồm cả bạn bè, người thân và khách hàng mới.

Khi bạn bán được sản phẩm, bạn sẽ được hưởng hoa hồng trực tiếp trên mỗi đơn hàng. Tỷ lệ hoa hồng dao động tùy theo chính sách từng công ty, thường từ 10% đến 40%.

3. Nhà phân phối tuyển dụng để mở rộng tuyến dưới

Bạn được khuyến khích (không bắt buộc) mời thêm người mới tham gia vào hệ thống. Nếu họ đồng ý, họ trở thành tuyến dưới của bạn. Từ đó, bạn có thể nhận thêm % hoa hồng từ doanh số của tuyến dưới ngoài doanh số cá nhân.

4. Nhận hoa hồng theo cấp bậc 

Tính “đa cấp” nằm ở điểm này. Bạn không chỉ nhận hoa hồng từ người bạn trực tiếp tuyển (tầng 1), mà còn có thể nhận từ tầng 2, tầng 3… tùy theo quy định về hoa hồng tầng của công ty. 

Ví dụ: Nếu bạn tuyển A, bạn sẽ nhận hoa hồng từ doanh thu bán hàng của A. Nếu A tiếp tục tuyển thêm B, thì bạn vẫn có thể nhận hoa hồng gián tiếp từ B, tùy theo mức tầng được tính.

5. Đào tạo và nhân bản hệ thống

Các doanh nghiệp MLM hợp pháp thường có chương trình đào tạo bài bản để hỗ trợ người mới phát triển kỹ năng bán hàng, giao tiếp, quản lý đội nhóm. Việc nhân bản hệ thống là một phần quan trọng giúp mạng lưới phát triển bền vững.

IV. Dấu hiệu nhận biết mô hình tiếp thị đa cấp lừa đảo

Nhiều người thường mặc định đa cấp là lừa đảo, tuy nhiên mô hình đa cấp hợp pháp khác hoàn toàn với mô hình kim tự tháp trá hình. Để nhận biết những công ty bán hàng đa cấp chân chính và những công ty bán hàng đa cấp lừa đảo, bạn không chỉ cần nắm vững tiếp thị đa cấp là gì mà còn cần phân biệt qua những dấu hiệu đa cấp lừa đảo sau:

1. Tập trung vào tuyển người thay vì bán sản phẩm

Một mô hình MLM chân chính sẽ chú trọng đến hoạt động bán hàng thực tế. Nếu công ty liên tục nhấn mạnh việc tuyển dụng người mới để kiếm tiền thay vì phát triển sản phẩm và khách hàng, rất có thể đây là mô hình kim tự tháp trá hình.

2. Yêu cầu chi trả phí tham gia cao bất thường

Nhiều hệ thống lừa đảo yêu cầu người mới đóng khoản phí lớn để được gia nhập hoặc bắt buộc mua lượng lớn sản phẩm ngay từ đầu. Đây là dấu hiệu phổ biến nhằm tạo lợi nhuận từ chính người tham gia, thay vì từ hoạt động bán hàng thật.

3. Cam kết thu nhập “khủng”, lợi nhuận không thực tế

Nếu doanh nghiệp liên tục hứa hẹn lợi nhuận cao trong thời gian ngắn, thu nhập thụ động hấp dẫn mà không cần nỗ lực thì bạn cần cảnh giác và không tham gia. Không có mô hình kinh doanh bền vững nào đem lại tiền dễ dàng mà không cần công sức lao động.

4. Thiếu minh bạch trong thông tin và chính sách

Nếu công ty bán hàng đa cấp có những dấu hiệu dưới đây thì chắc chắn là đa cấp lừa đảo:

• Không rõ ràng về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm.
• Chính sách hoa hồng phức tạp, khó hiểu, không công khai.
• Không có website chính thức hoặc thông tin pháp lý rõ ràng.
• Tránh né các câu hỏi liên quan đến hoạt động công ty.
• Không có kế hoạch đào tạo cho người mới tham gia.

V. Một số lưu ý khi tham gia mô hình MLM

Dù hiểu rõ tiếp thị đa cấp là gì và cách hoạt động của mô hình này, bạn vẫn cần cân nhắc kỹ trước khi tham gia để tránh rủi ro tài chính và pháp lý. Dưới đây là những lưu ý quan trọng:

• Tìm hiểu kỹ công ty đa cấp hợp pháp: Ưu tiên doanh nghiệp có giấy phép hoạt động bán hàng đa cấp từ Bộ Công Thương.
• Xem xét sản phẩm: Đảm bảo sản phẩm có giá trị thực, dễ bán, không bị thổi giá.
• Đọc kỹ hợp đồng: Trước khi ký kết tham gia mạng lưới tiếp thị đa cấp, hãy chắc chắn bạn hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình.
• Cảnh giác với lời mời “việc nhẹ lương cao”: Hầu hết những lời mời hấp dẫn kiểu này đều tiềm ẩn rủi ro.
• Ưu tiên bán hàng thay vì chỉ lo tuyển người: Đừng chỉ tập trung vào việc mời người khác tham gia. Hãy cố gắng bán được sản phẩm thật để có thu nhập ổn định và bền vững.
• Chỉ nên đầu tư trong khả năng tài chính của bạn: Đừng vay tiền hoặc bỏ quá nhiều vốn ngay từ đầu. Hãy bắt đầu nhỏ để hạn chế rủi ro nếu không đạt được kết quả như mong muốn.
• Xây dựng kỹ năng cá nhân: Đầu tư vào kỹ năng bán hàng, giao tiếp, chăm sóc khách hàng sẽ giúp bạn phát triển lâu dài trong hệ thống.

Kết luận

Hy vọng qua bài viết trên, bạn đã hiểu rõ hơn tiếp thị đa cấp là gì, cách thức hoạt động cũng như những lợi ích và rủi ro có thể gặp phải khi tham gia mô hình này. Nếu bạn đang cân nhắc lựa chọn MLM như một hình thức kinh doanh, hãy bắt đầu bằng việc tìm hiểu kỹ lưỡng và lựa chọn những công ty uy tín để đảm bảo an toàn và bền vững.